بررسی تطبیقی فضایل اخلاقی در نهج البلاغه و شاهنامه فردوسی
کد مقاله : 1009-PPE (R1)
نویسندگان
زهرا انجم شعاع *
مدرس دانشگاه فرهنگیان کرمان
چکیده مقاله
نهج البلاغه،یکی از مهم ترین کتاب ها در زمینة تعالیم اخلاقی است. معارف بلند و ژرف کلام حضرت علی (ع) سبب شده است تا تأثیر شگرفی در ادبیّات عربی و فارسی داشته باشد. شاهنامة فردوسی نیز، از جمله کتاب ‌هایی است که از نهج البلاغه تأثیر پذیرفته است. در شاهنامه، به دلایل گوناگون، روند منطقی روایت داستان ها ،گسسته می شود و فردوسی، به شکل های مختلف به بیان تعالیم اخلاقی و انسانی خود می پردازد. شاهنامة فردوسی که از بزرگ‌ترین کتاب های حماسی جهان است، تعالیم اخلاقی دقیق وعمیقی دارد. بسیاری از فضایل اخلاقی که در شاهنامه مطرح شده است از نهج البلاغه الهام گرفته شده است. بررسی این فضایل میتواند راه زندگی سعادتمندانه را به ما نشان دهد. در این مقاله، مهم ترین و پر بسامدترین فضایل اخلاقی نهج البلاغه و شاهنامه شناسایی و بررسی شده اند. روش مقاله کتابخانه‌ای و سندکاوی است و داده‌ها به صورت توصیفی- تحلیلی طبقه‌بندی شده‌اند.با بررسی فضایل اخلاقی مطرح شده در شاهنامه می توان دریافت که فردوسی، بسیاری از تعالیم اخلاقی خود را با بهره گیری از نهج البلاغه سامان داده است. البتّه تفاوت هایی نیز وجود دارد، گفتار حضرت علی(ع) در بیشتر موارد دارای عمق بیشتری است و تفاوت های دیگر می تواند ناشی از تأثیر دیگر منابع فردوسی مانند اندرز نامه های باستان باشد؛ امّا شباهت های تعالیم اخلاقی در شاهنامه با نهج البلاغه به قدری زیاد است که جایی برای تردید دربارة تأثیر پذیری شاهنامه از نهج البلاغه باقی نمی گذارد.
کلیدواژه ها
ادبیّات تطبیقی، اخلاق، فضایل اخلاقی، نهج البلاغه، شاهنامه
وضعیت: پذیرفته شده